सन् २०२३ मा ऊर्जासँग सम्बन्धित कार्बन डाइअक्साइड उत्सर्जन उच्च स्तरमा पुगेको छ, तर स्वच्छ प्रविधिको निरन्तर विस्तारका कारण विगतका वर्षहरूको तुलनामा वृद्धि सुस्त भएको अन्तर्राष्ट्रिय ऊर्जा निकाय (आईईए) ले शुक्रबार जनाएको छ ।

सन् २०२३ मा ऊर्जा क्षेत्रबाट कार्बन डाइअक्साइड उत्सर्जन १.१ प्रतिशत अर्थात् ४१ करोड टनले बढेर ३७.४ अर्ब टन पुगेको छ भने सन् २०२२ मा ४९ करोड टन कार्बन डाइअक्साइड उत्सर्जन भएको आईईएले आफ्नो वार्षिक अद्यावधिकमा उल्लेख गरेको छ । 

सौर्य प्यानल, हावावाट चल्ने टर्बाइन, आणविक ऊर्जा र विद्युतीय कारजस्ता प्रविधिबिना विगत पाँच वर्षमा ऊर्जासँग सम्बन्धित कार्बन डाइअक्साइड उत्सर्जनमा विश्वव्यापी वृद्धि भएको भनिएको ९० करोड टनभन्दा तीन गुणा बढी हुने थियो ।

ऊर्जाबाट कार्बन उत्सर्जनमा गत वर्षको वृद्धिको ४० प्रतिशतभन्दा बढी चीन, संयुक्त राज्य अमेरिका, भारत र अन्य ठाउँहरूमा भीषण खडेरीको कारण भएको थियो जसले हाइड्रो–इलेक्ट्रिक उत्पादनमा कटौती भएको र उपयोगिताहरूलाई जीवाश्म ईन्धनको सहारा लिन बाध्य बनाएको थियो ।

पानीको कमी नभएको भए गत वर्ष मात्रै विद्युत् उत्पादनबाट हुने विश्वव्यापी कार्बन उत्सर्जनमा अझै धेरै कमी आउने थियो ।

सन् २०२३ मा चीन र भारतमा ऊर्जा कार्बन उत्सर्जनमा वृद्धि भएको छ भने विकसित अर्थतन्त्रमा पनि गिरावट आएको छ । कोइलाको माग सन् १९०० को दशकको सुरुदेखि नदेखिएको स्तरमा झरेपछि उनीहरूको उत्सर्जन ५० वर्षयताकै न्यून बिन्दुमा झरेको छ ।

गत वर्ष पहिलो पटक, विकसित अर्थव्यवस्थाहरूमा उत्पादित कम्तिमा आधा बिजुली नवीकरणीय र आणविकजस्ता कार्बन डाइअक्साइड कम उत्सर्जन हुने स्रोतहरूबाट आएको थियो ।

चीनमा कार्बन डाइअक्साइड उत्सर्जन बढेको भएपनि सन् २०२२ मा पूरै विश्वले गरेकाभन्दा चीनले सन् २०२३ मा त्यति नै सौर्य पीभी क्षमता थपेको छ ।

आईईएका कार्यकारी निर्देशक फातिह बिरोलले भने, “स्वच्छ ऊर्जा सङ्क्रमणले विगत पाँच वर्षमा तनाव परीक्षणको शृङ्खला पार गरेको छ र यसले आईईएको लचिलोपन प्रदर्शन गरेको छ ।”

उनले भने, “महामारी, ऊर्जा सङ्कट र भूराजनीतिक अस्थिरताले स्वच्छ र अधिक सुरक्षित ऊर्जा प्रणाली निर्माण गर्ने प्रयासलाई विफल पार्ने सम्भावना थियो । तर हामीले धेरै देशहरूमा यसको विपरीत अवस्थामा देखेका छौं ।”