जाडोमा हामीलाई धेरै भोक लाग्छ र हाम्रो तौल पनि बढ्न सक्छ, तर हाम्रो खाने बानीमा अनुशासन कायम राखेर हामी यी दुई बीच सन्तुलन कायम राख्न सक्छौँ
जाडोमा भोक बढ्नु र तारेको खाना खाने इच्छा हुनु स्वाभाविक हो। चिसो मौसममा शरीरलाई न्यानो राख्नुका साथै ऊर्जाको आवश्यकता पनि बढ्छ, जसले गर्दा भोकको मात्रा बढ्छ।
तर यो केवल स्वादको पछि लाग्ने समय होइन, धेरै खाने र अस्वस्थकर खानाले तौल बढ्ने र स्वास्थ्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ। यस्तो अवस्थामा, जाडोमा के, कहिले र कति खाने भनेर बुझ्नु महत्त्वपूर्ण छ ताकि स्वास्थ्य र स्वाद बीच सन्तुलन कायम रहोस् ।
जाडोमा भोक बढी लाग्नुका कारणहरू
शरीरले चिसोसँग लड्न बढी ऊर्जा खर्च गर्छ, जसले भोक बढाउँछ।
यस मौसममा तारेको, तातो र गुलियो खाना खान मन लाग्छ।
जाडोमा शारीरिक गतिविधि कम हुन्छ जसका कारण केही मानिसहरू मौसमी प्रभावकारी विकारको शिकार हुन्छन्। फलस्वरूप, उनीहरूलाई बढी भोक लाग्छ।
कुन उमेकार मानिसलाई कति क्यालोरी ?
बालबालिका (४–९ वर्ष) : १२००-१८०० क्यालोरी
किशोरकिशोरी (१०–१८ वर्ष) : १८००-२४०० क्यालोरी
युवा पुरुष/महिला (१९–३० वर्ष) : २०००-२५०० क्यालोरी
प्रौढ उमेर (३१–५० वर्ष) : १९००-२४०० क्यालोरी
वृद्ध (५० वर्षभन्दा माथि) : १८००-२२०० क्यालोरी
क्यालोरी नियन्त्रण कसरी गर्ने
१. सन्तुलित आहार
खानामा प्रोटिन, कार्बोहाइड्रेट र फ्याटको उचित अनुपात हुनुपर्छ। ताजा तरकारी, सलाद र सुन्तला, अम्बा जस्ता मौसमी फलफूल खानुहोस्।
२. खानामा ध्यान दिनुहोस्
दिनमा ४-५ पटक थोरै थोरै खाना खानुहोस्। बिहानको खाजा पौष्टिक र पेटभरि हुनुपर्छ। बेलुका ८ बजेभन्दा अगाडि हल्का खाना खानुहोस्।
३. फाइबरयुक्त खाना खानुहोस्
दलिया, जौ, कोदो, ज्वार, रागी र जौ जस्ता फाइबरयुक्त खानेकुराले भोक नियन्त्रण गर्छ। सलाद खाँदा र सुप पिउँदा पेट भरिन्छ र क्यालोरी पनि कम हुन्छ। तारेको खानाको सट्टा ग्रिल गरिएको वा बाफमा पकाएको खाना खानुहोस्। तारेको खाजाको सट्टा, भुटेको चना, कमलको दाना, बदाम, अलसीको दाना र सुख्खा फलफूल खानुहोस्।
४. हाइड्रेसनको ख्याल राख्नुहोस्
जाडोमा तिर्खा कम लाग्छ। त्यसकारण, अलि–अलि गर्दै भए पनि, दिनभरि कम्तिमा साढे दुई लिटर पानी पिउन निश्चित गर्नुहोस्। तपाईं दिनमा दुई पटक हर्बल चिया पनि पिउन सक्नुहुन्छ।
५. बिहान के खाने ?
ब्रेकफास्टमा, तपाईंले मिक्स गरिएको दाल प्यानकेक, कम घिउमा भुटेको पराठा, मुगको दाल पराठा, ओट्स, ज्वार, हरियो चटनीसँग कोदोको रोटी, राजगिरा लड्डु वा दूधसँग दलिया खान सक्नुहुन्छ। यसबाहेक, तपाईं बिहान वा हल्का ब्रेकफास्ट पछि बेसारको दूध पिउन सक्नुहुन्छ।
६. बिहानको खानमा के खाने ?
धेरै सलादबाट सुरु गर्नुहोस्। चपाती, भात, दाल, तरकारी र गुलदस्ताको चटनी, मौसमी तरकारीको अचार र अचार पनि खानुपर्छ। यी प्रो(बायोटिक्सका राम्रा स्रोत हुन्। पालुङ्गो, मेथी, तोरीको साग जस्ता मौसमी हरियो पातदार तरकारीहरू समावेश गर्नुहोस्।
७. दिउँसोको खाजामा के खाने ?
मखाना, भुटेको चना, हरियो भुटेको चना, चीज डिपको साथ उमालेको गाजर। ढोकला, मुठिया, भुटेको मसला पापड जसमा मसिनो गरी काटेको गोलभेडा, प्याज, गाजर, काँक्रो आदि राख्न सकिन्छ।
८. बेलुकाको खानामा के खाने ?
सधैं सुप वा दालको पानीबाट सुरु गर्नुहोस्। प्रोटिनको लागि हरियो केराउ वा हरियो चना खानुहोस्। यसलाई सुप वा खिचडीमा थप्नुहोस्। तपाईं खिचडी वा हल्का दलिया लिन सक्नुहुन्छ। कम मसला भएको सादा खाना खानु राम्रो हुन्छ।
९. कस्तो मिठाई खाने ?
गुड, मह र खजूर जस्ता प्राकृतिक गुलियो पदार्थहरू लिनुहोस्। सौंफ, अजवाइन, बेसार, खसखस जस्ता केही मसलाहरू दूधमा खजूर, गुड़ वा घिउसँग भुटेर मसलादार गुड़ बनाउनुहोस्। मखानालाई गुड़मा भिजाएर सेवन गर्नुहोस्। तपाईं गुड़मा लड्डु बनाएर खान सक्नुहुन्छ ।
बच्चाहरूको लागि
बच्चाहरूको लागि प्रोटिन र क्याल्सियम युक्त खानेकुराहरू आवश्यक छन्। आफ्नो दैनिक खानामा दूध, दही, घिउ र सुख्खा फलफूल समावेश गर्नुहोस्।
युवाहरूको लागि
ऊर्जाको बढ्दो आवश्यकतालाई ध्यानमा राख्दै, कार्बोहाइड्रेट, प्रोटिन र फाइबरको सही मिश्रण लिनुहोस्। फास्ट फूड खानबाट बच्नुहोस् र घरमै पकाएको खाना खानुहोस्।
वृद्धवृद्धाका लागि
तिनीहरूका लागि फाइबर सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण छ। सजिलै पच्ने खानेकुरा खानुहोस्। डाक्टरसँग परामर्श गरेपछि चिनी र नुन सेवन गर्नुहोस्।
सक्रिय जीवनशैली
जाडोमा शारीरिक गतिविधि कम हुन्छ। बिहान वा बेलुका पैदल यात्रा गर्नुहोस् वा योगा गर्नुहोस्। घरमै हल्का व्यायाम र स्ट्रेचिङ गर्नुहोस्। बिहान उठेपछि मनतातो पानी पिउनु सबैको लागि महत्त्वपूर्ण छ।
दिउँसोको खाना खानुअघि पानी पिउनुहोस्। साँझमा जब तपाईंलाई धेरै वा बारम्बार चियाको आवश्यकता महसुस हुन्छ, यस्तो समयमा मनतातो पानी पिउनुहोस्।
